اشارات و تنبیهات

تقلید کورکورانه همواره مذموم است (+) حتی از اهل بیت علیهم السلام. از کسی که به ظاهر سخنان اهل بیت تمسک می کند و لبّ و مغز و روح سخنان ایشان را در نمی یابد باید ترسید. خیلی هم باید ترسید. کسی که در اطاعت از علی به ظواهر ظنی تمسک می کند و به حدی جمود به خرج می دهد که عقل به کلی مطرود و برکنار می شود، چرخش روزگار او را به گونه ای زیر و رو می کند که فردا بر روی همین علی شمشیر خواهد کشید. ویژگی کسانی مثل سلمان، مقداد و ابوذر این بود که شخصیت هایی عقلانی، اصولی و اصول شناس بودند.

کلامی از مرحوم علامه شعرانی را در ادامه بخوانید..

البته ظن و گمان در اعتقاد به خدا و رسول کافى نیست و معرفت به تقلید کفایت نمى‏کند، آن محدثى که از اصطلاح فلاسفه متنفر است و براى پرهیز از نام دور و تسلسل و امثال آن، می­گوید دلیل آوردن براى توحید لازم نیست و ظن و تقلید کفایت مى‏کند (تا مردم را از فلسفه بگریزاند و از براهین و استدلال منطقى باز دارد) گرچه به لفظ مى‏گوید ظن کافى است اما اگر خویشتن را بیازماید و فرض کند یک یهودى نزد او آمد و گفت من گمان دارم پیغمبر شما راست مى‏گوید پس مرا مسلمان شناس و نوشته به من ده که مسلمانم تا مردم با من معامله اسلامى کنند، هرگز این محدث تصدیق او نخواهد کرد. بلکه اگر کسى بگوید من یقین به معراج جسمانى و معاد جسمانى ندارم اما گمان دارم درست باشد همان محدث او را طرد خواهد کرد و کافر خواهد خواند با آنکه اصل توحید خدا و رسالت رسول که معاد جسمانى فرع آنست ظنى بوده است چگونه صدق رسول الله صلى الله علیه و آله و سلم نعوذ بالله ظنى باشد و گفتار او یقینى.

و من این جا فرصت را غنیمت مى‏شمرم و طلاب علوم دینى را که مانند خود من به کمال علم نرسیده بر حذر می­دارم که هرگز سوء ظن به بزرگان علماى دین نبرند که کمترین کیفر این عمل محرومیت از فیض علوم آنها هست. زهى شقاوت که کسى‏ به بزرگان علماى دین بدبین باشد و سخنان آنان را به بى‏اعتنایى نِگرد. اگر یکى از علما را ببینى که بر کلام دیگرى انگشتى نهد و خرده گیرد براى آنست که حقیقت را بیش از همه چیز دوست دارد. و اگر کسى سهوى یا خطائى کرده است که باید بر کلامش نکته گرفت براى آنست که معصوم نبود و در مطلبى چنانکه باید دقت نکرد و زود بگذشت و آن سهو در کلامش ماند که اگر باز بار دیگر نظر مى‏کرد اصلاح مى‏فرمود، آن که گفت ایمان بظن صحیح است همچنین شتاب‏زده بود و سوء ظن بعلماء او را بدان واداشت و اگر چند بار روش خود را می­آزمود اصلاح مى‏کرد.

نقل آیت الله حسن زاده آملی از استاد شعرانی، هزار و یک نکته، نکته 740.