۰۷:۴۷۱۴
دی
در کلام امیرالمومنین علی علیه السلام جملات و فصولی هست که علوم استدلالی دائر بین فلاسفه و متکلمین نیز تا قرنها قادر به تفسیر و توجیه آن نبودهاند، جز به شکل تأویل و برگرداندن کلام (چه برسد به عامّهی اصحاب و بزرگان صدر اسلام یا عقول بسیط و اذهان مشوب به وهم و خیالِ عوام). تا این که در قرون اخیر بعضی از علماء توانستند برخی از این گره ها را باز کنند و به کشف لایه های پنهان این سخنان بپردازند. و این از ثمرات و برکات حکمت متعالیه بوده است. مانند این سخنان:
- کمال توحید، نفی صفات است.
- هیچ عقلی به خدا احاطه پیدا نمیکند.
- وحدت خدا، وحدت عددی نیست.
- خدا، دلیل خودش است و با غیر از خود شناخته نمی شود.
- همه ما سوی الله با او شناخته میشوند.
این سخنان، به هیچ وجه گزاف و بیضابطه نیستند و حاکی از یک جهانبینی عمیق عقلانی و فراعقلانیاند. اما عموم متدیّنین، به جای تعمق در این سخنان، به عقائد ظنّی و وهمی خویش اکتفاء کردهاند..
علامه طباطبایی، کتاب انسان و عقیده، ص302.
